Tag Archives: Француская мова

by

Амбруаз Жабэр: «Беларускі рух і Польшча»

Уладзіслаў Гарбацкі,
апублікавана ў тыднёвіку “Новы час”

slave_0080_2557_1951_num_28_1_logoПаміж дзвюма сусветнымі войнамі яшчэ адзін француз цікавіўся Беларуссю — гісторык‐паланіст, патомны прафесар гісторыі Грэнобльскага ўніверсітэта Амбруаз Жабэр.

Да Беларусі, як і вядомыя нам ужо Рэнэ і Антуан Мартэлі, ён прыйшоў таксама праз Польшчу, праз Першую Рэч Паспалітую, калі зусім дакладна. Менавіта Першая Рэч Паспалітая стане тэмай усяго жыцця гісторыка. І менавіта праз яе ён адкрые беларускую тэму, беларускі «лінгвістычны нацыяналізм», беларускі рух. Continue reading →

by

На золку французскай беларусікі: Рэнэ Мартэль

Уладзіслаў Гарбацкі

Гэты тэкст часткова напісаны на падставе матэрыялаў, якія захоўваюцца ў Беларускай бібліятэцы і музеі імя Францішка Скарыны ў Лондане. Упершыню апублікаваны ў газеце “Новы час”.

Рэнэ Мартэль больш за 80 гадоў таму напісаў не проста першую досыць поўную працу пра Беларусь, але ўзняў голас супраць Расіі і Польшчы, якія вынішчалі беларускую культуру і хавалі свае злачынствы ад Еўропы. Пра што яшчэ ён пісаў?

51lfqvlhynl_sx312_bo1_204_203_200_-1 Continue reading →

by

Таямніцы лонданскай Скарынаўкі: «Жан і Жак, альбо Падроблены рай»

Уладзіслаў Гарбацкі
Апублiкавана ў газеце “Новы час”

Скарынаўка вабіць многіх, запрашае адзінкі і хавае ў сваіх сховах прыемныя, нечаканыя, хачу верыць, шматлікія таямніцы. Пакуль магу і вельмі хачу падзяліцца адной з іх. Таямніца, якая, няма сумневу, шармуе ўсіх і адкрые яшчэ адзін невядомы і таленавіты бок нашай дыяспары.

Увесну 2015 года, якраз у той самы дзень, калі памёр Аляксандр Надсан, у Скарынаўцы ў адным са сховаў (бельгійскія архівы-корабы дыяспары) я выпадкова натрапіў на друкапіс, ледзь прыкметна аздоблены «Jean et Jacques ou le faux paradis» par (закрэслена) N. Niva. Спачатку я падумаў, што гэта нейкая справаздача беларусаў паваеннай Бельгіі, але, пачаўшы чытаць і натрапіўшы на мастацкі стыль, на беларускія імёны герояў і мясцовасцяў, я зразумеў, што маю справу з раманам ці аповесцю. З мастацкім тэкстам пра Беларусь, пра аднаго беларуса, пра трагічны лёс беларускай сям’і ў камуністычнай даваеннай Беларусі.

Тытульнік знойдзенага друкапісу

Тытульнік знойдзенага друкапісу

Continue reading →

by

“Беларуская бібліятэка ў Лёндане яшчэ дапаможа адкрыць невядомыя пласты беларусазнаўства ”

Уладзіслаў Гарбацкі, палітоляг і выкладнік Эўрапейскага гуманітарнага ўнівэрсытэту ў Вільні, ужо некалькі разоў быў госьцем Скарынаўскай бібліятэкі і беларускай супольнасьці ў Лёндане. Падчас яго чарговага прыезду ён распавёў, якія нагоды прыводзяць яго ў Лёндан.

Першыя разы, калі я прыяжджаў, мне Скарынаўка была цікавая сваім выдатным зборам мастацкай літаратуры дыяспары. У Беларусі атрымаць доступ да такога поўнага збору немагчыма. Гісторыкі й літаратуразнаўцы спрабуюць увесьці гэтую спадчыну ў больш шырокі ўжытак, але збольшага сытуацыя застаецца як і раней: расейская літаратура паўсюль, а творы суайчынькаў даводзіцца шукаць у далёкіх мясьцінах.

Гэтым жа разам – яно можа падацца дзіўным напачатку, – я прыехаў у Лёндан займацца франкамоўнымі тэкстамі аб Беларусі. На гэтую тэму я выйшаў амаль выпадкова. Хоць я сам франкамоўны і даўно цікаўлюся беларуска-францускімі стасункамі, я ня думаў, што ёсьць так шмат матэрыялаў на гэтую тэму, асабліва – у яе гістарычнай пэрспэктыве. Многія безумоўна чулі пра Perspectives Biélorussiennes (“Беларускія пэрспэктывы”) – сучасны беларусазнаўчы праект, які ствараецца франкамоўнымі аўтарамі. Але вось аказваецца, што і сто гадоў таму былі такія дасьледнікі – французы і бэльгійцы. Я ўжо сабраў, хіба, усё, што ёсьць у асноўным кнігасхове Скарынаўкі і ейным разьдзеле пэрыёдыкі.

Уладзіслаў Гарбацкі

Continue reading →